Omgevingsvergunning bij renovaties: wanneer verplicht en wanneer volstaat een melding?

Lotte Holvoet
1 jun
3 minuten om te lezen

Bij het plannen van een renovatie is het cruciaal om te bepalen of je een omgevingsvergunning nodig hebt of dat een melding volstaat. Dit voorkomt juridische complicaties en zorgt ervoor dat je project zonder onnodige vertragingen verloopt.

In deze blog leggen we uit wat een omgevingsvergunning inhoudt, wanneer je verplicht een vergunning moet aanvragen, wanneer een melding volstaat en welke werken volledig vrijgesteld zijn.

🏡 Wat is een omgevingsvergunning?

Een omgevingsvergunning is een officiële toelating die nodig is voor bepaalde bouw- en renovatiewerken. Deze vergunning vervangt de vroegere stedenbouwkundige vergunning en milieuvergunning en zorgt ervoor dat een bouwproject voldoet aan de geldende regelgeving op het gebied van ruimtelijke ordening, milieu en veiligheid.

Of je een vergunning nodig hebt, hangt af van de aard van de werken. Ingrijpende structurele wijzigingen vereisen bijna altijd een vergunning, terwijl kleinere aanpassingen vaak met een melding volstaan of zelfs helemaal vergunningsvrij zijn.

📜 Wanneer heb je een omgevingsvergunning nodig?

Een omgevingsvergunning is verplicht voor renovatiewerken die een grote impact hebben op de structuur of het uiterlijk van een gebouw. Dit omvat onder andere:

Structurele aanpassingen: zoals het verwijderen of verplaatsen van dragende muren of het wijzigen van de stabiliteit van het gebouw.
Uitbreidingen aan de woning: zoals een aanbouw, extra verdieping of grote dakkapel die het volume van de woning aanzienlijk wijzigt.
Functiewijzigingen: bijvoorbeeld een garage omvormen tot woonruimte of een woning omzetten naar een commerciële functie zoals een handelspand of praktijkruimte.
Aanpassingen aan beschermd erfgoed: renovaties aan een beschermd monument of binnen een beschermd stads- of dorpsgezicht. Zelfs kleine wijzigingen kunnen vergunningsplichtig zijn.

Daarnaast kunnen lokale overheden strengere regels hanteren dan de algemene Vlaamse wetgeving. Informeer daarom altijd bij de dienst stedenbouw van je gemeente.

🏠 Wanneer volstaat een melding?

Voor kleinere renovaties is een vergunningsaanvraag niet altijd nodig en volstaat een melding. Dit geldt bijvoorbeeld voor:

Kleine uitbreidingen, zoals een veranda of bijkeuken van max. 40 m², zolang deze aan de hoogte- en afstandsvoorwaarden voldoet.
Vrijstaande bijgebouwen, zoals een tuinhuis of garage tot max. 40 m², mits binnen de toegestane perceelgrenzen.
Kleine structurele wijzigingen, zoals dakramen plaatsen of het verwijderen van niet-dragende binnenmuren.

De exacte voorwaarden verschillen per gemeente, dus check dit vooraf bij de lokale overheid.

✅ Welke werken zijn vergunningsvrij?

Sommige werken zijn volledig vrijgesteld en kunnen zonder vergunning of melding worden uitgevoerd:

Onderhoudswerken: schilderen van gevels, vernieuwen van pleisterwerk of vloerbekleding.
Isolatiewerken: plaatsen van gevel- of dakisolatie tot max. 26 cm dikte, zolang de bestaande rooilijn niet overschreden wordt.
Tuinwerken: plaatsen van een afsluiting tot 2 meter hoog, aanleggen van een terras of een kleine vijver.

Zelfs bij vergunningsvrije werken moeten de algemene bouw- en milieuregels worden nageleefd. Bij twijfel, vraag advies aan je gemeente.

📂 Hoe vraag je een omgevingsvergunning aan?

Het aanvragen van een omgevingsvergunning verloopt via het Omgevingsloket van de Vlaamse overheid en bestaat uit vier stappen:

1️⃣ Voorbereiding: Controleer of je project vergunningsplichtig is en of een architect vereist is.

2️⃣ Aanvraag indienen: Digitaal via het Omgevingsloket. Een architect stelt meestal het dossier op.

3️⃣ Beoordeling door de gemeente: Mogelijk met openbaar onderzoek. Dit proces duurt enkele weken tot maanden.

4️⃣ Beslissing en start van de werken: Na goedkeuring mag je starten, mits naleving van de voorwaarden.

Voor meldingsplichtige werken dien je een meldingsformulier in via hetzelfde loket. Zodra de gemeente akte neemt van je melding, mag je beginnen.Een energiezuinige woning is niet alleen goed geïsoleerd, maar heeft ook een gezond binnenklimaat. Zonder goede ventilatie kun je last krijgen van vochtproblemen en schimmel.

De beste oplossing? Balansventilatie met warmteterugwinning. Dit systeem zorgt voor frisse lucht zonder dat je warmte verliest.

⚠️ Veelgemaakte fouten en hoe je ze voorkomt

❌ Verkeerde inschatting van vergunningsplicht: sommige werken lijken klein, maar vereisen toch een vergunning.

❌ Niet naleven van lokale voorschriften: gemeenten kunnen strengere regels hanteren.

❌ Te late aanvraag: een vergunningsprocedure kan maanden duren. Start op tijd om vertragingen te voorkomen.

Een architect of deskundige kan helpen om fouten te vermijden en het proces efficiënter te laten verlopen.

🎯 Hulp nodig bij je vergunning? Wij begeleiden je!

Bij Architectenbureau Lotte Holvoet begeleiden we je bij elke stap van het vergunningsproces, zodat jouw renovatieproject zonder obstakels verloopt.

🔍 Advies op maat – We analyseren je project en bepalen of een vergunning of melding nodig is.

📑 Complete dossieropmaak – We stellen alle nodige documenten op en dienen deze correct in via het Omgevingsloket.

📞 Communicatie met de overheid – We onderhouden het contact met gemeentelijke diensten en volgen je dossier op.